Hoe te reageren op brutaal en respectloos gedrag?

Doel: doorbreken van machtsstrijd of vicieuze cirkel van elkaar kwetsen.disrespectful-children

 

Achtergrond.

Er zijn veel redenen waarom kinderen brutaal zijn of zich onbeleefd en respectloos gedragen:
Soms testen kinderen gewoon hun macht uit, zeker als (pré-)tiener.
Soms komt het brutale gedrag voort uit het gevoel dat ze zelf niet met respect behandeld worden; bijvoorbeeld door ouders/leerkrachten die commanderen.
Het kan zijn dat ze een rotgevoel of baaldag afreageren.
Maar ook dat ze niet hebben geleerd hoe respectvolle communicatie eruit ziet. Op tv zien ze bijvoorbeeld vaak iets heel anders….

Ik word vaak gevraagd of brutaal zijn bij hoogbegaafdheid hoort. Dat is niet zo. Maar hoogbegaafde kinderen zijn vaak wel kinderen met een sterke eigen wil en een grote behoefte aan autonomie, ze ervaren vaak sterke emoties en kunnen zich in een niet passende omgeving flink ontmoedigd voelen. Deze punten kunnen ertoe bijdragen dat ze zich niet gehoord of gewaardeerd voelen en dat kan dan vervolgens uitmonden in brutaal zijn.

Wat de reden van het brutale gedrag ook is, we leren het kinderen niet af door zelf respectloos te reageren. Door hen streng toe te spreken, privileges in te trekken, enzovoort, geef je hen precies het voorbeeld van het gedrag dat je hen wilt afleren.
Respect leren ze daarentegen door zelf te ervaren dat er respectvol met hen wordt omgegaan ook in moeilijke situaties.
Hieronder volgt een aantal voorbeelden van hoe dat er uit zou kunnen zien. Het gaat niet zozeer om de letterlijke woorden; kies vooral de woorden die bij jou en je kinderen passen.
Het gaat om het principe van verbinding, contact maken, het kind willen begrijpen, zelf duidelijk zijn over je gevoelens en wensen en het zoeken naar mogelijkheden.

 

Werkwijze.

  1. Zeg op vriendelijke, kalme toon:
    “Als ik eerder op deze manier tegen jou heb gepraat dan spijt me dat. Ik wil je niet kwetsen en ik wil niet door jou gekwetst worden. Kunnen we opnieuw beginnen?”
  2. Tel tot 10 of kies een andere vorm van positieve time-out om tot rust te komen. Voorkom dat je terugsnauwt (“Ben je helemaal gek geworden? Zo praat je niet tegen mij”)
  3. Zie het brutale gedrag als signaal (het zou kunnen betekenen dat er iets mis is) en ga ermee aan de slag nadat jullie allebei tot rust zijn gekomen. Onderzoek of er situaties zijn waarover jullie in een machtsstrijd verwikkeld zijn.
  4. Richt je op de gevoelens i.p.v. op het respectloze gedrag. Zeg iets in de trant van: “Het is me duidelijk dat je ergens heel erg boos/overstuur over bent. Het kwetst me als je op deze manier tegen me praat. Laten we even tot rust komen en verder praten als we ons straks beter voelen. Ik zou graag horen waar je zo boos/overstuur over bent.”
  5. Gebruik geen negatieve consequenties om controle te krijgen. Als jullie zijn gekalmeerd kunnen jullie aan een respectvolle oplossing werken die voor jullie allebei goed is.
  6. Deel je gevoelens:
    “het raakt me als je zo tegen me praat. Ik wil straks graag met je praten over andere manieren waarop je me kunt vertellen wat je wilt of hoe je je voelt” of
    “oei, ik vraag me af of ik iets heb gezegd wat jou kwetst, want dit kwetst mij wel.”
  7. Reageer niet op eisen. Richt je op wat je zelf gaat doen i.p.v. op wat je wilt dat je kind wel of niet doet. Houd je eigen gedrag onder controle in plaats van controle te willen hebben over zijn/haar gedrag. Verlaat de kamer zonder een woord te zeggen. Ga een blokje om of neem een douche als je kind achter je aan komt.
    Als je gekalmeerd bent vraag je “Ben jij zover om er over te praten?”
    Het werkt het beste als je vooraf aangeeft wat je zult doen. “Als jij me afsnauwt/brutaal bent/ … ga ik de kamer uit tot we beiden gekalmeerd zijn en we weer op een liefdevolle manier en met respect kunnen communiceren .”
  8. Gebruik humor. Stel je kind zegt: “Ruim zelf die kleren maar op als je dat zo belangrijk vindt, jij bent de moeder!!!”  Reageer met humor:  “Ik heb je vast niet goed verstaan, je bedoelde zeker : ‘mam, wil je alsjeblieft mijn kleren opruimen want ik ben nu even te lui om het zelf te doen’.”
  9. Als je zelf niet al te overstuur bent, probeer eens wat er gebeurt als je je kind een knuffel geeft. Soms zijn kinderen op dat moment nog niet toe aan een knuffel maar een knuffel kan soms ook de sfeer doen omslaan voor jullie allebei.

 

Problemen voorkomen.

Wees bereid te onderzoeken of jij zelf misschien het verkeerde voorbeeld geeft. Vecht je terug? Ga je de strijd aan?  Ben je misschien te eisend of juist te toegeeflijk?  Leer in dat geval andere manieren dan ‘commanderen’ of  laten gaan. Creëer in plaats daarvan gezonde gewoontes/routines tijdens gezinsoverleg. (hierover meer in andere blogs)

Laat je kind weten hoeveel je van hem/haar houdt en dat je graag samen wilt werken aan een respectvollere manier van communiceren. Neem verantwoordelijkheid voor je eigen aandeel en zoek samen naar oplossingen.
Bied je excuses aan als je zelf respectloos bent geweest.
“Ik zie nu dat het respectloos van me was om op die manier te eisen dat je je kleren in de was zou doen. Hoe kan ik van jou vragen respectvol te zijn als ik het zelf niet ben.  Ik ga oefenen om zelf respectvol te blijven. Ik kan jou niet dwingen om respectvol te zijn maar zou het fijn vinden als je met me mee wilt oefenen.”

Plan structureel gezinsoverleg zodat de gezinsleden (vanaf 4 jaar) kunnen oefenen met respectvolle manieren van communiceren en samen te zoeken naar oplossingen.

 

Tips en valkuilen.

Op deze manier leren kinderen dat hun ouders verantwoordelijkheid nemen voor hun aandeel in de interactie. Ze kunnen leren dat brutaal zijn niet effectief is en dat ze kunnen herkansen om respectvolle communicatie te ontwikkelen.

Veel ouders grijpen naar negatieve consequenties in situaties waarin kinderen brutaal zijn omdat ze vinden dat hun kinderen te ver gaan en echt moeten leren zich te gedragen. Het effect is het tegenovergestelde want je geeft daarmee zelf het voorbeeld van respectloos communiceren. Als het ons zelf niet lukt om respectvol te blijven hoe kunnen we dat dan van onze kinderen verwachten?

Het is verleidelijk om “terug te vechten”en straf te geven wanneer je kinderen je kwetsen. Toch is het het juiste moment om te handelen zonder te praten, af te koelen en op een later moment te zoeken naar wederzijds begrip. Kinderen zijn meestal wel degelijk bereid te luisteren nadat er eerst echt naar hen is geluisterd.

Vergeet niet dat we gewoon mens zijn en fouten maken en dat dat kansen biedt om van te leren – voor zowel volwassenen als kinderen.

 

Wie heeft goede ervaringen met respectvol reageren op brutaal gedrag?
Ik nodig je uit om dit in te vullen in onderstaand opmerkingenveld zodat we van elkaar kunnen leren.

 

Bronnen:

Vertaald en bewerkt uit : Nelsen,J. , Lott, L. & Glenn, S. (2007) Positive Discipline A-Z; 1001 Solutions to Everyday Parenting Problems. New York: Three Rivers Press. (p. 49-52)

 


Geplaatst

in

door

Reacties

24 reacties op “Hoe te reageren op brutaal en respectloos gedrag?”

  1. Sandy avatar
    Sandy

    Wederom bruikbare tips, dank je!

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Fijn dat je er wat aan hebt. Bedankt voor je reactie. Groeten, Marieke

      1. Gerrit avatar
        Gerrit

        Wat als het nog extremer wordt? Kinderen 14 en 16 en 18 (VWO) vinden de moeder (mijn partner) maar dom. Zij respecteert hun niet (omkeertruc) en de vader (ex) steunt de kinderen. Bij vader mag alles, stimuleert dat zelfs en zijn altijd welkom als de moeder te streng is. Streng is, tafel afruimen, aanspreken op mobiel uit tijdens eten. Je huiswerk maken, respect tonen, geen agressief en fysiek geweld.
        Dochter is twee weken bij vader gebleven omdat moeder vond dat zij huiswerk moest maken. Middelvinger en verbaal geweld is dan toegestaan volgens dochter en vader.

        1. marieke avatar
          marieke

          Beste Gerrit,
          Ja dat maakt het des te moeilijker en tegelijk des te belangrijk om je niet de strijd in te laten sleuren maar dicht bij jezelf te blijven en op een vriendelijke respectvolle en vastberaden manier je eigen normen voor te leven en uit te dragen. Ik kan me voorstellen dat het boek ‘Blijven staan ondanks de storm’ houvast kan bieden. Het is geschreven voor gescheiden gezinnen in conflict. Neem gerust contact met me op als je hier ondersteuning bij wilt. Hartelijke groeten, Marieke

  2. Neda avatar

    De knuffel doet wonderen, ik heb het uitgeprobeerd na een training in Londen 😉 en het werkt echt, vooral ook voor mezelf. Ik word zelf rustiger en kan de situatie veel beter overzien!
    Dank je Marieke!

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Hoi Neda, Ja leuk hé?!
      Helemaal waar wat je zegt, het werkt ook voor jezelf. En het maakt niet uit wie de stap zet om contact te maken. Ik had laatst een rotbui en had een erg kort lontje. Op een gegeven moment kwamen mijn dochter en man breed lachend naar me toe en zeiden “Volgens mij heb jij een hele dikke knuffel nodig”. Ik wil niet zeggen dat ik de rest van de dag het zonnetje in huis was, maar ik voelde me toch wel stukken beter! Groetjes, Marieke

  3. San avatar
    San

    Goede tips. Ik blijf het lastig vinden: enerzijds is duidelijk grenzen stellen nodig omdat een kind zich veilig moet voelen . Anderzijds kun je hierin dus niet te directief zijn. Een kereltje van 5 argumenteert als een volleerd politicus maar uiteindelijk is het wel een menneke van 5.

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Beste San,
      Je hebt helemaal gelijk dat duidelijke grenzen belangrijk zijn om je als kind veilig te kunnen voelen. De valkuil waar ouders nog wel eens in trappen als ze niet willen straffen en respectvol willen blijven, is dat ze onvoldoende grenzen aangeven (ben ik ook ingetuind). Als de situatie erom vraagt mag je best directief zijn, het gaat om de toon en houding. Is je benadering dat het kind “stout” is en wijs je het terecht of doe je zonder verwijt wat nodig is in de situatie. Als je kind gevaarlijk aan het stunten is in het verkeer is het heel acceptabel en respectvol om de fiets weg te zetten en je kind achterop te zetten. Dit is heel directief, maar wel wat er moet gebeuren. De toon/houding maakt het verschil. Doe je dat verwijtend omdat je kind stout is, dan ontwikkelt het kind een slecht gevoel over zichzelf en gaat het “vechten”/ “vluchten”/”onderwerpen”. Doe je dat zonder verwijt maar om de veiligheid te waarborgen, dan heb je op dat moment misschien ook een heel boos kind omdat hij wil blijven fietsen, maar bied je de veiligheid die nodig is en dat geeft uiteindelijk ook het gevoel van vertrouwen/veiligheid. Dit is waar ik aan moest denken toen je zei dat je niet te directief moet zijn, maar misschien is dit helemaal niet wat je bedoelt.

  4. sonja avatar
    sonja

    beste Marieke,

    bedankt voor alle tips die je geeft ze helpen mij echt om beter te communiceren met de kinderen (met name mijn oudste), echter ziet mijn man dit niet zo. Hij is de ouder en de baas en de kinderen moeten naar hem luisteren en niet andersom, hij is de baas en de kinderen passen zich maar aan ons aan.

    heb je tips om hem toch zover te krijgen om meer naar de kinderen te luisteren ipv erg autoritair te zijn en te spreken naar (ipv met) de kinderen??

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Hoi Sonja,
      Fijn dat mijn tips helpen om beter te communiceren met je kinderen. Ik begrijp goed dat je graag wilt dat je man meebeweegt met jouw nieuwe weg van opvoeden/communiceren, zeker als je merkt dat het werkt. Toch heeft iedereen recht op zijn eigen proces. Hoe meer jij hem gaat proberen te overtuigen hoe harder je man waarschijnlijk zijn eigen weg wil bewandelen – zo zou het tenminste bij mij werken ;-). Mijn advies is daarom om je vooral te richten op je eigen leerproces en steeds beter te worden. Als jouw aanpak werkt (de sfeer verbetert, jij hebt minder conflicten met je kinderen, je kinderen voelen zich door jou gesteund en zijn bereid naar jou te luisteren enz.) dan merkt je man dat op een gegeven moment en dan zal hij nieuwsgierig worden naar hoe je dat doet.
      Het is niet erg dat jij dingen anders doet dan je man, zolang je hem naar de kinderen toe niet afschildert als de ‘slechterik’, of hij jou. Dat mensen verschillen is normaal en daar leren kinderen hun weg wel in vinden. Als jullie als ouders veel conflicten hebben over de juiste aanpak (waar de kinderen bij zijn) neem dan even contact op dan kan ik jullie misschien wat concreter helpen met het omgaan met die verschillen.

  5. Mabel Dam avatar
    Mabel Dam

    Precies waar we nu al een paar weken mee worstelen! Hele praktische tips, waar ik meteen mee aan de slag kan. Bedankt, Marieke.

  6. Steph avatar
    Steph

    Ik merk dat ik degene in ons gezin ben die heel duidelijk de grenzen stelt. Mijn dochter vindt dat ook prettig maar blijft vooral met mij erg de strijd aan gaan. Zij heeft een hele sterke eigen wil en gaat graag haar eigen gang. Wij geven haar die ruimte waar dat kan. Wij hebben gemerkt dat zij, wanneer zij op school niet wordt uitgedaagd, ze thuis heel dwars wordt en hard gaat gillen. Helaas heeft de school dat niet door. Ze is op school wel gezeglijk. Onze dochter (6) moet nog erg begeleid worden om de voor haar juiste uitdagingen op te pakken. We hebben wel gemerkt dat het werkt wanneer dat wel gebeurt. Ik lijk op mijn dochter, ben hoogbegaafd (wij vermoeden dat zij dat is) en hooggevoelig en heb net als zij een sterk karakter. Het is voor mij heel lastig om goed ‘overeind’ te blijven. Ik kan lang rustig en respectvol blijven en wanneer het mis gaat, hebben mijn dochter en ik geleerd om er over te praten en het weer goed te maken. Maar wanneer onze dochter overprikkeld is, raak ik dat ook. Zij zoekt dan de confrontatie op en lijkt pas te bedaren als ik boos wordt. Met als gevolg dat ik het moeilijk vind om goed te reageren. Ik blijf ook te vermoeid wat het ook niet ten goede komt. Zijn er tips om respectvol in balans te blijven?

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Hoi Steph,
      Wat goed kan helpen is een ontladingsspelletje. Samen stoeien kan enorm opluchten. Ook als je er zelf in eerste instantie niet zo’n zin in hebt, kan het ook voor jou heel ontspannend werken. Dus als je dochter je loopt uit te dagen en de confrontatie zoekt maak je er een spelletje van: “Oh, is het weer zo ver, heb je niet genoeg knuffels gehad? Laten we daar eens even wat aan doen!!!” Pak haar vast en knuffel haar zo lang mogelijk, laat haar giechelen en kronkelen om los te komen. Laat haar niet meteen gaan. maak het groter. “ik houd zoveel van jou, ik ben dol op knuffelen, ik wil je nooit meer los laten” Laat haar daarna gaan en maak even echt contact met een grote glimlach. “Dat was fijn, dank je wel”. Vele varianten mogelijk.
      Groeten, Marieke

  7. Aatje avatar
    Aatje

    Ik zit met een meer schoolse situatie. Ik werk op een basisschool met Hb kinderen en 1 daarvan heeft een zeer negatieve en ongeïnteresseerde houding. Ik vind het brutaal in het niet antwoorden op vragen en opzoeken van grenzen bij allerlei opdrachten (bij voorbeeld heel hard duwen, als er gevraagd wordt om de ander iets te laten voelen).
    Voor mijn gevoel heb ik van alles geprobeerd, behalve dan dat het er bij ingeschoten is om echt een gesprek 1 op 1 met hem te hebben, er was altijd wel iemand in de buurt. Dat is hand in eigen boezem, daar kan ik van leren… Al merk ik dat dat moeilijk te plannen is…
    Heb je nog tips in een situatie met een groep?

    1. Aatje avatar
      Aatje

      aanvulling: ik werk hier vrijwillig, maar niet vrijblijvend…

    2. Marieke avatar
      Marieke

      Lastig Aatje, erkenning van zijn gevoelens lijkt me wat nodig is. maar dat is nog niet zo makkelijk over te brengen. Misschien heb je iets aan de blog van Xandra van Hooff, die prachtig schetst van hoe ze zoekt naar de ingang bij Gert
      http://hetkind.org/2014/02/17/met-tranen-in-mijn-ogen-van-frustratie-en-lol-begin-ik-gert-steeds-beter-te-begrijpen/
      Groeten, Marieke

      1. Renate avatar

        Waar kan ik dit artikel nog lezen?

        1. Marieke avatar
          Marieke

          Hoi Renate, welk artikel bedoel je precies? Voor de zekerheid: http://www.helpmijnkindishoogbegaafd.nl/tips-en-tools/brutaal-en-respectloos-gedrag/ (maar die heb je al in beeld, dus denk niet dat je dat bedoelt?) Groeten, Marieke

  8. Alijda avatar
    Alijda

    Wat een interessant artikel. Ik heb hier heel veel aan.
    Dank om mee te mogen “lezen”.

  9. Suzanne avatar
    Suzanne

    Beste Marieke,
    Dank je wel voor het plaatsten van dit artikel en je inzicht hierin. Na de zoveelste confrontatie met m’n mannetje van 5 in tranen op de bank. Ik wordt aangekeken als ik hem rustig en respectvol probeer toe te spreken en krijg een puberaal: “hou nou eens op met praten”, naar mijn hoofd geslingerd. Dit na een goede en gezellige dag. Doodmoe word ik ervan. Ik vermoed hoogbegaafdheid bij mijn kleine jongen en dit soort uitspraken zijn de orde van de dag. Ik zet hem nog steeds op de trap bij dit soort gedrag wat hem woest maakt, waardoor hij vervolgens gaan slaan. Je artikel werkt wel verhelderend. Ik ga ermee aan de slag…
    Bedankt!
    Groet
    Suzanne

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Hoi suzanne,
      Dank voor je reactie. Tja, “op de trap” is gek genoeg zo ingeburgerd terwijl het bij gevoelige kinderen helemaal niet werkt. Ik denk/hoop dat de andere manier van sturing geven veel meer harmonie brengt. Succes. Groeten, Marieke

  10. Taslima avatar
    Taslima

    Dag Marieke,
    Ik heb zojuist een aantal artikelen van je gelezen en het is zo verhelderend! Al een aantal weten dagelijkse conflicten met mijn tweede zoon(8 en ik denk hoogbegaafd). Zijn broer (10) is op een totaal andere manier hoogbegaafd, daar ben ik inmiddels goed op ingespeeld, maar na het lezen van je artikelen, rollen de tranen over mijn wangen als ik inzie dat ik hem tekort hen gedaan. In de woedeuitbarstingen zag ik alleen maar de frustratie zonder naar de oorzaak te kijken. Ik haal hem vanmiddag van school en geef ik hem als eerst een dikke knuffel en zal wat quality time met hem doorbrengen en een goed en respectvol gesprek met hem aangaan. Ik weet nu wat me te doen staat, mijn oprechte dank hiervoor!!

  11. Meghann avatar
    Meghann

    Hallo Marieke,

    Wij ervaren een soort gelijke situatie met onze dochter van 5,5. Alleen gebeurt dit niet thuis (ze voelt zich begrepen en correct behandeld thuis en is een vrolijk, leuk kind), maar buitenshuis bij andere mensen, waarvan zij voelt dat ze haar niet als gelijke behandelen of aanspreken en waarvan ze merkt dat ze een duidelijk oordeel over veel dingen hebben. Op het moment dat ze dat merkt of gemerkt heeft van een vorige keer, weet ze zichzelf geen houding te geven; gaat ze praten met een babystem, clownesk gedrag vertonen en/of brutaal doen en de situatie mond vaak snel uit in een totaal overstuur kind waar totdat ze is bijgekomen, niet mee te communiceren is. Op dat moment lijkt het wel of ze bezeten is, zo angstaanjagend is haar boosheid en dit kan ook soms lang duren voor ze tot bedaren komt.

    Nu ben ik op zoek hoe ik haar handvaten kan geven en wat ik zelf kan doen in zo een situatie, zodat ze haar emoties op een fijnere manier voor haarzelf en de omgeving kan uitten en ze ook haar zelf kan zijn en blijven op het moment dat ze dreigt dit gedrag te vertonen. Ik heb voor nu besloten, niet meer naar bepaalde mensen heen te gaan, maar ik denk niet dat dit de oplossing is om te leren hiermee om te gaan. Je ontkomt er natuurlijk ook niet aan. Zoals bijvoorbeeld moeders die hun kind komen ophalen na een speelafspraak.(bij andere wil ze meestal niet, bij bepaalde wel en dan snap ik ook waarom daar wel) Ze krijgen een totaal ander beeld, dan wanneer ze haar zelf is, wat voor onbegrip zorgt.
    Tips zijn zeer gewenst ❤

    Vriendelijke groeten, Meghann

    1. marieke avatar
      marieke

      Beste Meghann,
      Situaties verschillen en zijn vaak te complex om even de precies passende tips uit de mouw te schudden. Heb je wat aan de 4 stappen van begeleiden: erkenning, troost, realiteit, grip? Deze worden in meerdere blogs op deze site uitgewerkt. Zie bijv. ook https://buromare.nl/positief-zelfbeeld/ en https://buromare.nl/omgaan-probleemgedrag/ Heb je daar wat aan? Als je wilt kun je een kennismakingsgesprek (gratis) aanvragen zodat we in kunnen gaan op jullile speciefieke situatie en onderzoeken wat ik voor jullie kan betekenen. Intekenen voor een kennismakingsgesprek kan via https://buromare.nl/aanmeldingsformulier/
      Hartelijke groeten, Marieke